کود مرغی در بین منابع کودهای حیوانی جزو با ارزشترین آنها است که به عنوان یک منبع غنی از عناصر غذایی پر مصرف و کم مصرف مناسب برای کشت شناخته شده است. نوع و میزان جیره غذایی، بستر، نحوه جمع آوری و نگهداری، طریقه کاربرد فضولات مرغی، خصوصیات خاک و نوع گیاه کشت شده از عوامل موثر در تعیین کیفیت و میزان عناصر غذایی موجود در کود مرغی میباشد .
جهت تعيين مقدار کود مرغی به فاکتورهايي نظير ماده آلي خاک ، نوع گياه مورد کشت ، بافت خاک ، ميزان باران بايد توجه داشت . مثلاً براي خاکهایي که از لحاظ ماده آلي فقير باشند بايد ميزان کود پلت مرغی زيادتر مصرف نمود . از طرفي خاکهايی که داراي بافت سبک هستند نسبت به خاکهاي سنگين مصرف کود مرغی بيشتر خواهد بود و يا در مناطقي که داراي باران زيادي باشند مصرف کود زيادتر خواهد شد . نياز گياهان به کود مرغی متفاوت خواهد بود . مثلا نياز غلات به کودهاي مرغی نسبت به گياهان وجيني متفاوت خواهد بود .
کمپوست کردن کود مرغی با گوگرد نه تنها آلودگی زیست محیطی مربوط به کود مرغی را کاهش می دهد بلکه موجب افزایش تاثیر زراعی آن نیز می شود.
تعیین مقدار مصرف کود مرغی
بهترین روش در تعیین مقدار مصرف کود مرغی در هر هکتار انجام آزمون تجزیه کود مرغی می باشد. در این آزمون مقدار عناصر غذایی موجود در کود مرغی و خواص شیمیایی آن مخصوصا PH مشخص می شود. مقدار مصرف آن با توجه به آزمون تجزیه کود مرغی و آزمون خاک زراعی تعیین می شود.
زمان و نحوه مصرف کود مرغی
در فصول مختلف سال کود مرغی را در مزارع مصرف می کنند . با مصرف آن در فصل پائیز بیشترین زمان برای تجزیه کود مرغی و آزاد سازی عناصر غذایی موجود در آن فراهم می گردد.
در بیشتر مواقع کود مرغی را در فصول تابستان و زمستان مصرف می کنند و هنگام مصرف کود مرغی در قبل از کاشت ، مخلوط کامل آن با شخم زدن خاک برای اجتناب از قرار گرفتن بذور در محل دارای کود مرغی زیاد توصیه می شود . چون امکان دارد بذور گیاهان زراعی در اثر سمیت آمونیاک جوانه نزنند و یا گیاهچه حاصل از آنها از بین بروند.
تقریبا" 35 تا 50 درصد ازت موجود در قسمت آلی کود مرغی برای گیاهان هر ساله قابل استفاده است. بعد از مصرف کود مرغی تقریبا" 20 درصد ازت کل آن برای گیاهان زراعی در سال دوم و حدود 5 تا 10 درصد آن در سال سوم قابل استفاده می باشد.
مصرف صحیح و پخش درست آن در سطح مزرعه به منظور حداکثر استفاده از ارزش کود مرغی و و قرار گرفتن عناصر غذایی آن به یک اندازه برای گیاهان زراعی مهم می باشد. مقدار تلفات ازت کود مرغی پس از پخش در سطح مزرعه به فاصله زمانی مصرف و اختلاط آن با خاک بستگی دارد. اختلاط آن با خاک در مدت 12 ساعت پس از پخش کود مرغی برای به حداکثر رساندن راندمان ازت بسیار مطلوب است.
کود مرغی دارای مقادیر قابل توجهی پروتئین ( متیونین، لیزین و سیستئین) می باشد.
طبق بررسی های انجام شده کود مرغی درصد بیشتری فسفر و پتاسیم را نسبت به سایر کودهای حیوانی دارا می باشد.
ارزش کود مرغی بستگی تامی با نوع و ترکیب غذایی و نوع نگهداری مرغ و نوع ماده ای که برای بستر مرغ مورد استفاده قرار می گیرد، دارد. طبق بررسی و تحقیقاتی که در دانشگاه havana صورت گرفت نشان میدهد اگر کود مرغی حاوی ۵۰ درصد آب باشد در هر تن حاوی ۲۰ کیلوگرم ازت،۱۳ کیلوگرم پتاسیم،۲۵ کیلوگرم فسفر و ۴۲ کیلوگرم آهک و منیزیم است.
تشکیل هوموس در خاک که باعث اصلاح خاک سطحی و اصلاح شرایط فیزیکی زمین یا بافت سنگین و سبک می شود که نتیجه آن تهویه خاک، افزایش قدرت رویش بذر و درخت و افزایش ظرفیت نگهداری آب در زمین و بالاخره افزایش فعالیت میکروارگانیسم های مفید در خاک می باشد.
بنابراین با مصرف متناسب کود مرغی در کشاورزی کیفیت خاک از نظر فیزیکی و شیمیائی افزایش یافته و در این صورت احتیاج به استفاده از حداقل کود شیمیائی است و این امر از نظر اقتصادی نیز کاملا مقرون به صرفه است.
به طور کلی استفاده صحیح از کود مرغی فرآوری شده دارای مزایای زیر است:
۱)استفاده بهینه از کود مرغ به عنوان یک ماده با ارزش جهت استفاده در کشاورزی
۲)جلوگیری از آلودگی محیط زیست ناشی از مقادیر عظیم کود مرغ در کشور
۳)کمک بسزا به مرغداران برای تهیه بازار جدید جهت فروش کود مرغ و حل یکی از مشکلات مرغداری کشور
۴)جلوگیری از ورود مقادیر قابل توجهی کود شیمیائی از خارج کشور در نتیجه صرفه جویی ارزی.
۵)کمک به حفظ و زنده ماندن زمین های کشاورزی برای نسل بعد.
روش های کوددهی :
1- پخش سطحی 2- چالکود
روش پخش سطحی روش خوبی است و هزینه کمی دارد ولی دارای معایبی است که شامل : 1- احتمال دارد بعضی عناصر مثل فسفر – روی – منگنز در خاک تثبیت شده و گیاه نتواند ار آن استفاده کند و مشکلات جذب پیش بیاید به همین دلیل اگر این کودها به روش چالکود مصرف شوند نسبت به پخش سطحی خیلی بهتر است.2- پخش روان آب یا هرزآبهایی است که توسط بارندگی های شدید ایجاد می شود ، کودی که داده می شود توسط روان آب از دسترس گیاه خارج شده و مورد استفاده گیاه قرار نمی گیرد و وارد آبهای زیرزمینی شده و باعث تخریب محیط زیست می شود. 3- در جاهایی که فاصله ی درختان خیلی زیاد است آفتاب خوری زیاد بوده و رشد علف هرز نیز صورت می گیرد وکود داده شده صرف تغذیه علف هرز شده و به شدت می تواند با درخت در جذب مواد غذایی رقابت داشته باشد.
بر این اساس می توان نتیجه گرفت که روش چالکود از روش پخش سطحی بسیار مناسب تر است.
کود های شیمیایی و دامی لازم و ملزوم یکدیگر هستند و هر دو بایستی در باغات استفاده شوند. کود حیوانی شرایط جذب را برای عناصر شیمیایی فراهم می کند. توصیه می شود باغداران هر3 سال یکبار اقدام به استفاده از کود حیوانی به مقدار 20 تا 30 تن در هکتار کنند. به تجربه ثابت شده که در سالهای نیاور استفاده از کودهای پلت مرغی می تواند تاثیر بسیار خوبی در جهت شاخه دهی و تولید گره های زایشی داشته باشد. بنابراین اگرچه می توان در سال آور هم از کودهای پلت شده مرغی استفاده کرد اما استفاده در سالهای نیاور بسیار مفید تر ارزیابی می شود. استفاده صرف از کود های شیمیایی نیز جایگاهی ندارد چرا که حاصلخیزی خاک را دچار مشکل می کند و حالت اسفنجی را از خاک خارج کرده و شرایط جذب را در خاک مختل می کند.
